Matbaa Bilgileri - Matbaa Terimleri

MATBAA TERİMLERİ – 10

4- Cam grafikleri: Cam yüzeyleri için üretilmiş delikli bir materyal üzerine baskı yapılır. Bu baskıya içtende baksan dıştanda baksan aynı gözükür.

5- Market, iş merkezi ve bunun gibi yerler için reklam panoları uygulamaları: Dış havaya mağruz kalmayacağı için laminasyona gerek yoktur.

6- Dekorasyon uygulamaları ve ışıklı baskılar: Hazırlanan grafik duratrans denilen yarı transparan bir malzemeye basılır.

7- Muşamba üzeri uygulamalar: Baskı materyali muşambadır. Baskısı bittikten sonra elastik bir yapıya sahip olduğundan istenilen her yere monte edilebilir

HOLOGRAM BASKI

Hologram: Doğru ışıklandırma altında, nesnelerin gerçekte olduğu gibi, farklı açılardan görülebildiği üç boyutlu görüntülerdir. Bu üç boyutlu görsel verilerin kaydedilmesi, depolanması ve tekrar görülebilmesini sağlayan işlemler dizisine de "Holografi" denir.

Hologram; ışıklandırma şartları altında bakıldığında, cisimlerin gerçek dünyada olduğu gibi değişik açılardan görülebildiği, üç boyutlu görüntülerden ibarettir. Holografi ise üç boyutlu görsel bilginin kaydedilebilmesi, depolanması ve tekrar gözlenebilmesini sağlayan işlemleri dizisidir.

Hologramın kullanım alanları geniştir. Her türlü termoplastik işleme dayanıklı düz satıhlarda uygulanır. Tatbik edilen ürünü daha fazla değerlendirir ve tüketici üzerinde ürünün "kaliteli, lüks, değerli" olduğu imajı yaratır. Grafik tipografik ve holografik eleman kombinasyonu baskılarda (kitap-dergi kapağı, dosya, ambalaj kutuları, etiket, tebrik kartları, reklam broşürleri ve panolar, hediyelik eşyalar vs.) çok göz alıcı ve etkili olur. Hologramın en önemli hedef grupları arasında kozmetik ve ilaç sanayii, kitap dergi ve tebrik yayınevleri, elektronik ve fotoğraf firmaları, bankalar ve sigorta şirketleri, otomobil ve makine üretimi, tekstil sanayii, yüksek kaliteli ticari ürünler ve gıda sanayii bulunmaktadır.

Beyaz (normal) Işıklı Hologram: Bu Hologram yöntemi; üçüncü boyutu bir eksene indiren ve sanki objeyi bir yatay yırtmaçtan seyrediyormuş imajını yaratan Hologram yöntemidir.

Referans Dalgası: Işık yayılması bir dalgalanma olarak tarif edilebilir. Bir objeden yayılan ışık dalgası, mesela bir fotoğraf malzemesi vasıtasıyla doğrudan kaydedilemez. Objenin ışık dalgasını tamamen kaydedebilmek için, üzerine referans dalga olarak bilinen ikinci bir dalga bindirilir. Bu olaya "Işık Enterferansı (Girişim)" denir. Enterferans neticesinde mekan itibarıyla dağılan ışığı fotoğraf malzemesine kaydetmek mümkündür.

Master Kalıp (Shim): Geliştirilen hologramın çok sayıda kapsamının üretilebilmesi için kağıt, ince plastik film veya metal folyo üzerine, holografik görüntüyü oluşturan karmaşık, mikroskobik şekillerin basılabildiği kalıplardır. Holografik ürünler; kredi ve kimlik kartları, pasaport, hisse senedi gibi kıymetli evrak, marka etiketleri, logolar gibi marka koruyucu malzeme üzerinde geniş çapta kullanılır.

Master kalıp, fotoresit master plakadan elektroplating yöntemi ile üretilir. Bunlar özel holografi labaratuvarlarında hazırlanır. Bu kayıt olayına uluslar arası dilde "Mastering" denir.

Hologram Baskısı: Master kalıp üzerindeki holografik görüntü, özel baskı makinesinde basınç ve sıcaklık altında üretim malzemesine aktarılır. Bütün bu işlemler sırasında kullanılan kimyasal maddelerin saflığı ve temizliği, çevre şartları, son ürünün kalitesi yönünden çok önemlidir.

Hologram çeşitleri:

3D (3 boyutlu): Orjinal objeler veya küçültülmüş/büyütülmüş modeller içerir. Gerçek cisimle benzeri görüntü verir.

2D/3D: 3D gibi derinliğe sahip olan ve bakış açısı değiştiğinde tayf renkleri değişen hologram tipi. Bunlarda düş bir grafik motif (çizim, logo, şekil) ön plandadır.

2D: Çeşitli resim bölümlerinde renk değişimi vardır fakat derinlik yoktur. Özellikle dekorlar, yazılar ve basit grafiklerde kullanılan hologram tipidir.

Saçılım Ağı (Diffraction Grafings) Hologramları: Bu tür hologramlar, gerçek görüntü vermezler. Ancak çok ilgi çekici prizmatik şekiller yaratırlar. Değişik açılardan gökkuşağı etkileri oluştururlar.

Stereogramlar (Multiplex): Çok boyutlu etki oluşturmak için holografik proses uygulanan, hareket içeren hologramlardır. Hareketli cisimler, özel efektler ve bilgisayar grafikleri stereogramlar oluşturmak için kullanılabilir.

İnteraktif Hologram: Çift pozlandırma yoluyla üretilen hologramlarda bakış açısı yatay değişikliğe uğradığında farklılık meydana gelmektedir. Aynı objede farklı (içerde/dışarda, açık/kapalı) hareketler görülmektedir.

Entegral Hologram: Motifler normal ışıklandırmada bir film kamerası ile çekilir ve bölümler halinde yüzlerce bireysel resim parça parça laser tekniği ile bir master hologram oluşturulur.

Empülsiyon Hologramlar: Hareketli objelerin veya canlıların çekimi ançak katı rubin laserle yapılabiliyor. Çünkü ancak bu laserlerin flaş süresi 1/1 000 000 saniye (hatta 1/1 000 000 000 saniye) olmaktadır. Bu tip hologramlar ancak özel ihtisaslaşmış labaratuvarlarda gerçekleştirilebir.

Kinegram: Sadece emniyet sahalarında kullanılan özel mikrostrüktürlü hologram tipidir.

BASKI ALTI MALZEMELERE İLİŞKİN TERİMLER 

Baskı taşıyıcı malzemeler: Boyayı kabul eden ve onu üzerinde taşıyabilen, cisimlere "baskı taşıyıcı malzemeler" denir. Bu malzemeler genellikle kağıt, karton, mukavva olabileceği gibi, plastik folye, cam, seramik, metal, kumaş gibi çeşitli materyaller olabilir.

Kağıt: Hammaddesi odun, saman, paçavra gibi bitkisel maddeler olan, üzerine baskı yapılmaya elverişli tabakaya kağıt denir.

Kağıdın gramajı: 1 m2’nin gram olarak ağırlığı.

Kağıdın hamuru: Kağıdın yapılmadan evvelki son durumu.

Kağıdın suyu: Kağıdın makinada dokunuş istikameti.

Rule kağıt: Bobin halinde sarılmış sonsuz kağıt

Birinci hamur kağıt: Selülozu çok, odunu azdır.

İkinci hamur kağıt: Odun miktarı ile selüloz miktarı birbirene yaklaşıktır.

Üçüncü hamur kağıt: Odun miktarı çok, selüloz miktarı azdır.

Kuşe kağıt: Yüzeyleri dolgu maddeleri ile kaplanıp perdahlanarak kaliteleri yükseltilen bu kağıtların her iki yüzü parlak olanlarına kuşe kağıdı denir.

Tabii kuşe: Tabii kuşede dolgu maddeleri, kağıt hamurunun içine karıştırıldığı için, yüzeysel dolgu maddeli kuşe kağıtlara oranla bunların beyazlıkları daha azdır.

Kromelüks (krome) kağıt: Bir yüzü dolgu maddeleri ile kaplanıp perdahlanarak kalitesi yükseltilen bu kağıtlara krome kağıt veya kromelüks adı verilir. Bu kağıtların bir yüzü parlak diğer yüzü mattır.

Bristol karton: Çok beyaz ve iyi kalite bir karton cinsidir. 1., 2., 3., kalitede cinsleri vardır. Bir yüzü yarı parlak diğer bir yüzü beyaz mattır.

Pelur kağıt: Çok hafif, çok ince kağıttır. Düz ve soğan pelur cinsleri mevcuttur.

Otokopi kağıtları: Diğer adı mikrokapsül sıvamalı kağıt olan otokopy kağıtları, kendinden kopyalı kağıtlar olarak bilinir. Kağıdın bir yüzüne gözle göremediğimiz, içi mürekkeple dolu mikro kapsüller sıvanır. Kağıdın diğer yüzüne sert bir cisimle bastırıldığında (kalem gibi) mikrokapsül patlar ve bir alttaki kağıt yüzeyine aynı görüntü geçer. Fatura, irsaliye gibi çok kopyalı işlerde kullanılır. CB, CFB, CF cinsleri mevcuttur.

Ozalit kağıtları: Kağıt veya aydınger orjinallerden resim ve proje çoğaltmaya yarayan yüzeyi ışığa karşı duyarlı madde ile kaplı kağıttır. Matbaalarda amonyak developerli olanları kullanılır. Yapılan montajların baskıdan önce müşteriye onay için ozalit maketleri kullanılır ve direk montajda kullanılır.

Aydınger kağıtları: Daha çok mimarların kullandığı kaygan yüzeyli, saydam özel bir kağıt cinsidir. Matbaalarda düşük tirajlı tire işlerin baskısında film yerine kullanılır. Dizgilerin ters emülsiyonlu olarak laser printerlarda çıkış alınması yoluyla elde edilen aydınger çıktılar, doğrudan montajda kullanılır.

Papye kağıdı: İçinde herhangi bir dolgu maddesi olmayan emici yumuşak kağıt.

Kalender: Kağıt fabrikalarında kağıt ütüleme ve parlatma ünitesi veya makinası.

Higrometre: Nem ölçü aleti.

Karton: Bitkisel selülozun mekanik veya kimyasal yollarla istiflendirilmesi veya atık kartonların yeniden liflendirilmesiyle elde edilen hamurlardan üretilen sert, dayanıklı ve kalın kağıt malzeme olarak tanımlanabilir.

Stifnis: Kartonun eğilmeye karşı gösterdiği direnç olarak tanımlanan stifnis kutu üretiminde kullanılacak kartonun en önemli özelliğidir.

Metal: Daha çok ambalaj sanayinde kullanılan ve dayanıklıkları uzun ömürlü olan sac, teneke vb. metaryellerdir. Tabaka halinde basılırlar. Daha sonra şekillendirilirler. Üzerlerine renkli baskı yapılması için öncelikle beyaz emaye ile kaplanırlar, daha sonra baskıya alınırlar. Kola kutuları, konserve kutuları, diğer teneke (yağ, peynir, zeytin, pasta vb. ambalajlanmasında kullanılır.

Cam: Transfer baskı (labaratuvar aletleri vb), tampon baskı ve serigrafi baskı da kullanılan baskıaltı malzemesidir. Ambalajlamada cam kavanoz ya da şişe olarak karşımıza çıkıp, etiketli olarak kullanılabilirler.

Plastik: Enjeksiyon kalıplama yöntemiyle endüsteriden gelen erimiş plastik yüksek basınçla kapalı ve soğutulan bir kalıp içine püskürtülür ve orada sertleştirilir. Arzu edilen şekli aldıktan sonra çıkartılır.

Plastik Filmler: Polietilen (PE), polipropilen (pp), polivenül klorür (PVC), poliamid., poliester gibi türleri olan plastik filmler ambalaj sanayiinde; kimlik, kredi kartı vb. üretiminde yaygın olarak kullanılırlar. Vakumlu gıda sanayi, pet şişe sanayi, laminasyon teknolojisine dayalı kimlik kartı üreten sektörler plastik filmlerden yararlanılar.

Alüminyum folyo: Su buharı ve gazlara karşı en iyi bariyer malzemelerden birisidir.Tamamen zehirsizdir. Dünyada gıda maddeleri ile direkt temas etmesine izin verilen malzemedir. Alüminyum folyonun her iki tarafına baskı yapılabilir. Işığı iyi yansıtır. Bir tarafı mat ve diğer tarafı düzgün ve parlak olarak üretilir. Göz alıcı dizaynlar yaratabilmek için ters baskılı bir filme lamine edilebilir.

Ahşap: Serigrafi baskı ve tampon baskı tekniğinde baskı altı malzemesi olarak kullanılabilir.

Kumaş: Serigrafi baskının yaygın kullandığı baskı altı malzemelerden birisidir.

MATBAA MÜREKKEP TERİMLERİ

Mürekkep: Herhangi bir motifi, resmi, yazı ve şekli baskı materyallerine aktarılmasını sağlayan bir maddedir.

Yağ bazlı mürekkepler: Tipo ve ofset baskı sistemlerinde kullanılan mürekkeplerdir.

Bağlayıcı: Mürekkep içindekipiğment zerreciklerinikağıda, daha doğrusu baskı altı malzemesine yapışmalarını sağlayan oksidasyon kurumalı vernik.

Pasta: Mürekkebin kalitesini etkiler, imalat esnasında ilave edilir. Kayliteli bir mürekkepte sürtünmeye karşı mukavemet,boyanın haznede yatmaması veboyanın kauçuğa yapışmamasını sağlar.

Matbaa boyaları: Matbaa boyaları esas itibariyle ikiye ayrılır. Bunlardan öz; renk veren, vernik de yağ kısmıdır.

Toprak boyalar: Bunlar doğada doğal olarak bulunur. Kullanılmaya elverişli bir hale getirmek için ayıklanır, temizlenir, yıkanır kurutulur, ögütülür elenir ve nihayet karıştırılarak kullanılır.

Kimyevi madeni boyalar: Toz boyalar gibi hemen doğrudan doğruya temizlenip öğütülmek suretiyle kullanılmazlar. Bunların birkaç nev’i bir arada hususi kazanlarda kaynatılarak ve kimyevi muamelelere tabi tutulmak suretiyle boya maddeleri elde edilir.

Uzvi boyalar: Nebati ve hayvani maddelerden çıkarılan boyalardır.

Beziryağı: Beziryağı keten tohumundan elde edilir. Bunlar preslerde iyice ezilerek yağı çıkarılır.

Sikatif: Kurumayı hızlandıran bir maddedir. Havanın oksijen ile mürekkebin bağlayıcı bünyesinin reaksiyonunu hızlandıran özel bazı karışımlardır.

Solvent bazlı mürekkepler: Flekso, tifdruk ve serigrafi baskılarında kullanılan mürekkeplerdir.

Pigmentler: Mürekkebe renk veren maddelerdir. Basılan mürekkep filminin transparan veya örtücü oluşunu, ışık ve kimyasal maddelere dayanıklılık derecesini tayin eder. Bu nedenle mürekkebin en önemli bir parçasıdır.

Vernikler: Mürekkebin pigmentten sonra en önemli yapı taşıdır. Mürekkepte pigmenti baskı yüzeyine taşımak ve orada tutunmasanı sağlamaktır.

Kuruma: Mürekkebin baskı yapıldıktan sonra akışkan halden katı geçmesi olayına denir.

Penetrasyon(Nüfuz etme): Mürekkebin sıvı fazının baskı yüzeyi tarafından emilmesi yoluşla oluşan kuruma şeklidir.

Oksidasyon ve Polimerizasyon: Mürekkebin vernik ve pigment kısmı havanın oksijeni ile birleşerek kimyasal reaksiyonlar sonucu polimerleşip sertleşmektedir.

Polimerler: Yapılarında düzenli bir şekilde tekrarlanan küçük moleküllü birimlerden oluşmuş yüksek molekül ağırlıklı bileşiklerdir.

Buharlaşma (Evaporasyon): Mürekkep yapısında bulunan uçucu solventlerin baskıdan hemen sonra buharlaşarak mürekkep filminden uzaklaşmaları yoluyla oluşan kuruma şeklidir.

Radrasyon: Ultroviyole(UV) ve Infraruj (IR)ışık enerjileri yardımıyla mürekkep filminin baskı yüzeyinde sertleşmesi, polimerleşmesidir.

UV kuruma: Ultraviole ışık enerjisi yardımışla meürekkep filminin baskı yüzeyinde sertleşmesi, polimerleşmesidir.

IR kuruma: Infraruj ışık enerjisi yardımıyla mürekkep filminin baskı yüzeyinde sertleşmesi, polimerleşmesidir.

Renk sabitliği: Işık haslığıda denir. Renklerin kaç gün süreyle solmadan kaldığını gösteren birimdir. Renk sabitliğini etkileyen pigmentlerdir. Renk sabitliği 1 ela 8 değreleri arasında değişir. 1 rakamı rengin kısa zamanda solacağını gösterir. 8 olan renk ise uzun süre rengin solmadan kaldığını gösterir (1=Çok düşük, 2=Düşük, 3=Orta, 4=Oldukça iyi, 5=İyi, 6=Çok iyi, 7=Üstün, 8=Mükemmel).

Tigsotropi: Durgun haldeki mürekkep çok katıdır ve kolay kolay akmaz, fakat biraz karıştırınca akmaya başlar. Mürekkebin bu özelliğine "tigsotropi" denir.

Tack (Yapışkanlık): Mürekkebin ayrılmaya gösterdiği dirençtir. Veb ofsetteyaş üstüne yaş baskılarda mürekkeplerin tacklarına göre sıralanmaları büyük önem arzeder. Sonradan basılan rengin ilk basılanı yolmaması (veya ilk basılan rengin üzerine tutunabilmesi) için, skala mürekkeplerin tacklara göre sıralanması gerekmektedir.